Sanskrit Sloka text in Devanagari, Gujarati, Kannada, Telugu , and English

||om tat sat||

સુંદરકાંડ.
અથ અષ્ટાવિંશસ્સર્ગઃ

સા રાક્ષસેંદ્રસ્ય વચો નિશમ્ય
તદ્રાવણ સ્યા પ્રિય મપ્રિયાર્તા|
સીતા વિતત્રાસ યથા વનાંતે
સિંહાભિપન્ના ગજરાજકન્યા||1||

સ|| સા સીતા રાક્ષસેંદ્રસ્ય અપ્રિયં તત્ વચઃ નિશમ્ય અપ્રિયાર્તા વનાંતે સિંહાભિપન્ન ગજરાજકન્યા ઇવ વિતત્રાસ||

After hearing the unpleasant words spoken by the king of Rakshasas, which caused restlessness and sorrow to Sita , she was terrified like the young elephant princess caught by the lion in the forest.

સા રાક્ષસી મધ્યગતાચ ભીરુ
ર્વાગ્ભિર્ભૃશં રાવણ તર્જિતા ચ|
કાંતારમધ્યે વિજને વિસૃષ્ટા
બાલેવ કન્યા વિલલાપ સીતા||2||

સ|| ભીરુઃ ભૃશં વાગ્ભિઃ રાવણ તર્જિતા ચ રાક્ષસીમધ્યગતા ચ સા સીતા વિજને કાંતારમધ્યે વિશૃજ્ય બાલા કન્યા ઇવ વિલલાપ||

The timid lady surrounded by Rakshasa women, threatened by Ravana's terrible words wept like a young girl in desolate forest.

સત્યં બતેદં પ્રવદંતિ લોકે
નાકાલમૃત્યુર્બવતીતિસંતઃ|
યત્રાહમેવં પરિભર્ત્સ્ય માના
જીવામિ કિંચિત્ ક્ષણમપ્યપુણ્યા|| 3||
સુખાદ્વિહીનં બહુદુઃખપૂર્ણં
ઇદં તુ નૂનં હૃદયંસ્થિરં મે|
વિશીર્યતે યન્ન સહસ્રધાsદ્ય
વજ્રાહતં શૃંગ મિવાऽચલસ્ય||4||

સ|| લોકે અકાલમૃત્યુઃ ન ભવતિ ઇતિ ઇદં સત્યં સન્તઃ પ્રવદંતિ| યત્ર એવં પરિભર્ત્સ્યમાના અપુણ્યા અહં દીના ક્ષણં અપિ જીવતિ બત||સુખાત્ વિહીનં બહુદુઃખપૂર્ણં ઇદં મે હૃદયં નૂનં સ્થિરં યત્ વજ્રાહતં અચલસ્ય શૃંગમિવ સહસ્રથા અદ્ય નવિશીર્યતે||

' Elders say that untimely death will not happen .That seems to be true. Even though I am threatened like this I am living pitiably even for a moment is surely because of lack of merits. Although I am without happiness and filled with agony , my heart is hard and does not break into thousand pieces like the mountain hit by Vajrayutha!

નૈવાસ્તિ દોષં મમનૂન મત્ર
વધ્યાહ મસ્યાsપ્રિયદર્શનસ્ય|
ભાવં ન ચાસ્યાહ મનુ પ્રદાતુ
મલં દ્વિજો મંત્રમિવાऽદ્વિજાય||5||
નૂનં મમાંગા ન્યચિરા દનાર્ય
શ્શસ્ત્રૈ શ્શિતૈ શ્ચેત્સ્યતિ રાક્ષસેંદ્રઃ|
તસ્મિન્નાગચ્છતિ લોકનાથે
ગર્ભસ્થજંતોરિવ શલ્ય કૃન્તઃ||6||
દુઃખં બતેદં મમદુઃખિતાયા
માસૌ ચિરાયાધિગમિષ્યતૌ દ્વૌ|
બદ્દસ્ય વધ્યસ્ય તથા નિશાંતે
રાજાપરાધાદિવ તસ્કરસ્ય||7||

સ|| અત્ર મમ દોષઃ ન ઇવ અસ્તિ (યદિ) અહં અપ્રિયદર્શનસ્ય અસ્ય વધ્યા|અહં અસ્ય ભાવં દ્વિજઃ અદ્વિજાય મંત્રમિવ અનુપ્રદાતું ન અલમ્ ||લોકનાથે તસ્મિન્ આનાગચ્છતિ અનાર્યઃ રાક્ષસેંદ્રઃ શલ્યકૃંતઃ ગર્ભસ્થ જંતોરિવ મમ અંગાનિ નૂનં શત્રૈઃ છેત્સ્યતિ|| રાજાપરાધાત્ બદ્ધસ્ય નિશાંતે વધ્યસ્ય તસ્કરસ્ય ઇવ દુઃખિતાયાઃ મમ દ્વૌ માસૌ ચિરાયાધિગમિષ્યતઃ ઇદં દુઃખં બત ||

Set to be killed by the ugly one, If I were to die there is no fault. I cannot surrender myself to him like the Brahmin who would not part his knowledge to a non-Brahmin. If he, the lord of the world does not come here, the vile king of Rakshasas will cut me to pieces like the barber who cuts the foetus with a sharp knife. For me sorrowing two months is a long time to wait . I am like the thief caught due to offending the king, and waiting overnight to be killed at the day break.

હા રામ હા લક્ષ્મણ હા સુમિત્રે
હા રામમાતાઃ સહ મે જનન્યા|
એષા વિપદ્યા મ્યહ મલ્પભાગ્યા
મહાર્ણવે નૌરિવ મૂઢવાતા||8||
તરસ્વિનૌ ધારયતા મૃગસ્ય
સત્વેન રૂપં મનુજેંદ્ર પુત્રૌ|
નૂનં વિશસ્તૌ મમ કારણાત્તૌ
સિંહર્ષભૌ દ્વાવિવ વૈદ્યુતેન||9||
નૂનં સ કાલો મૃગરૂપધારી
મા મલ્પભાગ્યાં લુલુભે તદાનીમ્|
યત્રાર્યપુત્રં વિસસર્જ મૂઢા
રામાનુજં લક્ષ્મણપૂર્વજં ચ||10||

સ||હારામ હા લક્ષ્મણ હા સુમિત્રે હા રામમાતાઃ મે જનન્યા સહ અલ્પભાગ્યા એષા અહં મહાણવે મૂઢવાતા નૌરિવ વિપદ્યામિ|| મૃગસ્ય રૂપં ધારયતા સત્વેન તરસ્વિનૌ તૌ મનુજેંદ્રપુત્રૌ વૈદ્યુતેન દ્વૌ સિંહર્ષભૌ ઇવ મમ કારણાત્ નૂનમ્ વિશસ્તૌ||નૂનં સ કાલઃ મૃગરૂપધારી તદાનીં અલ્પભાગ્યાં માં લુલુભે યત્ર મૂઢા રામાનુજં લક્ષ્મણપૂર્વજમ્ આર્યપુત્રં ચ વિસસર્જ||

Oh Rama Oh Lakshmana Oh Sumitra Oh Rama's mother Oh my own mother I am an ill starred woman going to perish , like the ship caught in whirlwind in the midst of an ocean. The two princes must have been killed by the creature in the guise of a deer on my account like the two mighty lions are killed by the bolt of lightning. Surely that is the fate in the guise of a deer that tempted this unfortunate soul which sent away Rama's brother and Lakshmana's elder brother.

હારામ સત્યવ્રત દીર્ઘબાહો
હા પૂર્ણ ચંદ્ર પ્રતિમાનવક્ત્ર|
હા જીવલોકશ્ચ હિતઃ પ્રિયશ્ચ
વધ્યાં ન માં વેત્સિ હિ રાક્ષસાનામ્||11||
અનન્ય દૈવત્વ મિયં ક્ષમા ચ
ભૂમૌ ચ શય્યા નિયમશ્ચ ધર્મે|
પતિવ્રતા ત્વં વિફલં મમેદં
કૃતં કૃતઘ્નેષ્વિવ માનુષાણામ્||12||

સ||સત્યવ્રત દીર્ઘબાહો હા રામ હા પૂર્ણચંદ્ર પ્રતિમાન વક્ત્રહા જીવલોકસ્ય હિતઃ પ્રિયશ્ચ મામ્ રક્ષસાનાં વધ્યાં ન વેત્સિ|| અનન્યદૈવત્વં ઇયં ક્ષમા ચ ભૂમૌ શય્ય ધર્મે નિયમશ્ચ પતિવ્રતાત્વં મમ ઇદં કૃતઘ્નેષુ માનુષાણાં કૃતમિવ વિફલમ્ ||

Oh The one commtted to truth ! Oh the long armed one ! O Rama whose face shines like a full moon ! oh beloved of the world dear to every one ! You do not know that I am to be killed by the Rakshasas. Inspite of being not devoted to any other god other than you , sleeping on the ground, maintaining righteous course of action, maintaining discipline, maintaining the vows of chastity my efforts are failing like the prayers of an ungrateful person.

મોઘો હિ ધર્મશ્ચરિતો મયાsયમ્
તથૈકપત્નીત્વ મિદં નિરર્થમ્|
યા ત્વાં ન પશ્યામિ કૃશા વિવર્ણા
હીના ત્વયા સંગમને નિરાશા||13||
પિતુર્નિદેશમ્ નિયમેન કૃત્વા
વનાન્ નિવૃત્તશ્ચરિતવ્રતશ્ચ|
સ્ત્રીભિસ્તુ મન્યે વિપુલેક્ષણાભિ
સ્ત્વં રંસ્યસે વીતભયઃ કૃતાર્થઃ||14||

સ|| યા ત્વાં નપશ્યામિ ત્વયા હીના સંગમાને નિરાશા કૃશા વિવર્ણા મયા ચરિતઃ અયં ધર્મઃ મોઘઃ હિ | તથા ઇદં એકપત્નીત્વાં નિરર્થમ્||ત્વં પિતુઃ નિર્દેશં નિયમેન કૃત્વા ચરિતવ્રતસ્ય વનાત્ નિવૃતઃ વીત ભયઃ કૃતાર્થઃ વિપુલેક્ષણાભિઃ સ્ત્રીભિઃ રંસ્યસે મન્યે||

Not seeing you , deprived of your company, with no hope in reuniting , following the righteous path and devotion to you is useless. Having fulfilled the pledge to your father, having returned from the forest , free of fear , being an accomplished one you will surely revel in the company of large eyed damsels.

અહં તુ રામા ત્વયિ જાત કામા
ચિરં વિનાશાય નિબદ્ધભાવા|
મોઘં ચરિત્વાऽથ તપોવ્રતં ચ
ત્યક્ષ્યામિ ધિક્ જીવિત મલ્પભાગ્યા||15||
સા જીવિતં ક્ષિપ્ર મહં ત્યજેયં
વિષેણ શસ્ત્રેણ શિતેન વાપિ|
વિષસ્ય દાતા ન હિ મેऽસ્તિ કશ્ચિત્
શસ્ત્રસ્ય વા વેશ્મનિ રાક્ષસસ્ય||16||

સ|| રામા ત્વયિ જાતકામા અહમ્ તુ ચિરં નિબદ્ધભાવા તપઃ વ્રતં ચ મોઘં વિનાશાય ચરિત્વાથ જિવિતં તક્ષ્યામિ | અલ્પભાગ્યાં ધિક્||સા અહં ક્ષિપ્રં જીવિતં વિષેણ શિતેન શસ્ત્રેણ વા અપિ ત્યજેયં | રાક્ષસસ્ય વેશ્મનિ મે વિષસ્ય શસ્ત્રસ્ય વા દાતા કશ્ચિત્ નાસ્તિ||

Oh Rama I loved you . I have for a long time kept my feelings of love fixed on you. I have also followed penance and all vows in vain only resulting in my doom. After practising I am giving up being luckless. Fie on me.I will end my life at once by taking poison or using sharp weapons. But in this palace of the king of Rakshasas there is no one who can give me poison or the weapons.

ઇતીવ દેવી બહુધા વિલપ્ય
સર્વાત્મના રામ મનુસ્મરંતી|
પ્રવેપમાના પરિશુષ્કવક્ત્રા
નગોત્તમં પુષ્પિત માસ સાદ||17||
શોકાભિતપ્તા બહુધા વિચિંત્યા
સીતાsથ વેણ્યુદ્ગ્રથનં ગૃહીત્વા|
ઉદ્બધ્ય વેણ્યુદ્ગ્રથનેન શીઘ્રં
અહં ગમિષ્યામિ યમસ્ય મૂલમ્||18||

સ|| દેવી ઇતીવ બહુધા વિલપ્ય સર્વાત્મના રામં અનુસ્મરંતી પ્રવેપમાના પરિષુષ્કવક્ત્રા પુષ્પિતં નગોત્તમમ્ અસસાદ ||શોકાભિતપ્તા શીતા બહુધા વિચિન્ત્ય અથ વેણ્યુદ્‍ગ્રધનં ગૃહીત્વા અહં વેણ્યુદ્‍ગ્રધનેન ઉદ્‍બુધ્ય શીઘ્રં યમસ્ય મૂલં ગમિષ્યામિ||

In this way the pale looking Queen Sita sorrowing in many ways, and always thinking of Rama, shivering approached the great tree in bloom. Drenched in sorrow , thinking in many ways, took hold of her long braid said to herself - 'tying myself with this braid I shall reach the Yama's abode quickly'.

ઉપસ્થિતા સા મૃદુસર્વગાત્રી
શાખાંગૃહીત્વાऽથ નગસ્ય તસ્ય |
તસ્યાસ્તુ રામં પ્રવિચિંતયંત્યા
રામાનુજં સ્વં ચ કુલં શુભાંગ્યાઃ||
શોકાનિમિત્તાનિ તથા બહૂનિ
ધૈર્યાર્જિતાનિ પ્રવરાણિ લોકે|
પ્રાદુર્નિમિત્તાનિ તદા બભૂવુઃ
પુરાપિ સિદ્ધા ન્યુપલક્ષિતાનિ||20||

સ|| અથ મૃદુસર્વગાત્રી સા તસ્ય નગસ્ય શાખાં ગૃહીત્વા (ઉપસ્થિતા)| રામં રામાનુજં સ્વં કુલં ચ પ્રવિચિંતયંત્યા શુભાંગ્યાઃ તસ્યાઃ તુ શોકાનિમિત્તાનિ ધૈર્યાર્જિતાનિ લોકે પ્રવરાણિ તથા પુરાપિ સિદ્ધાનિ ઉપલક્ષિતાનિ બહૂનિ નિમિત્તાનિ પ્રાદુર્ભભૂવુઃ||

Then the lady of delicate limbs, holding the branch of that Simsupa tree stood. She was thinking of Rama , his brother, her own family then auspicious omens which are harbingers of courage, which are dispellers of sorrow, which were proven in olden times appeared on her auspicious body

ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્રામાયણે આદિકાવ્યે વાલ્મીકીયે
ચતુર્વિંશત્ સહસ્રિકાયાં સંહિતાયામ્
શ્રીમત્સુંદરકાંડે અષ્ટાવિંશસ્સર્ગઃ||

Thus ends the Sarga twenty eight of Sundarakanda in Ramayana the first poem composed in Sanskrit by the first poet sage Valmiki.

||om tat sat||